.. shrii tripuraa mahimna stotram.. maharShi durvaasaa kR^ita shrii tripuraa mahimna stotram vyaakhyaakaara-aruNa kumaara upaadhyaaya mUla paaTha tathaa vyaasvyaa shrI maata-stripure paraatpara-tare devi trilokI mahA- saundaryaarNava manthanod bhava sudhaa praacurya varNojjvalaam . udyad bhaanu sahasra nUtana japaapuShpa prabhaM te vapuH svaante me sphuratu triloka-nilayaM jyotirmayaaM vaa~N mayam ..1.. aadi kShaanta samasta varNa sumaNi prote vitaana prabhe brahmaadi pratimaabhikIlita ShaDaadhaaraabja kakShonnate . brahmaaNDaabja-mahaasane janani te mUrttiM bhaje cinmayIM sauShumNaayata pIta pa~Nkaja mahaa madhya trikoNa sthitaam ..2.. vande vaagbhava maundavaatma sadrashaM vedaadi vidyaa giro bhaaShaa desha samud bhavaaH pashugataa- shChandaaMsi sapta svaraan . taalaan pa~nca mahaa dhvanIn prakaTaya-tyaatma prasaareNa yat - tad bIjaM pada-vaakya maana janakaM shrI maatR^ike te padam ..3.. trailokya sphuT mantra tantra mahimaaM naapnoti shashvadvinaa yad biijaM vyavahaara jaalamakhilaM naastyeva maatastava . tajjaapya smaraNa prasakti sumatiH sarvaGYataM prapya kaH shabda brahma nivaasa bhUta vadano nendraadibhiaH spardhate ..4.. maatraa yatra viraajate .ati vishadaa taamaShTadhaa maatR^ikaam shaktiM kuNDalinIM caturvidha tanuM yastattvavin manyate . so .avidyaakhila janma karma duritaaraNyaM prabodhaagninaa bhasmiikR^itya vikalpa jaalamakhilaM maataH padaM tad brajet ..5.. tatte madhyama biija-mamba kalayaa-myaaditya varNa kriyaa- GYaanecChaadi- mananta shakti vibhava vyaktiM vyanakti sphuTam . utpatti sthiti kalpa kalpita tanu svaatma svaatma prasaareNa yat- kaamyaM brahma hariishvaraadi bibudhaiH kaamaM kriyaa yojitaiH ..6 .. kaamaan kaaraNataaM gataa-nagaNitaan kaaryairanekai-rmahii mukhyaiH sarva manogataa-nadhigataan maanairanekaiH sphuTam . kaama krodha sulobha moha mada maatsayaari ShadkaM ca yad- biijaM bhrajayati praNaumi tadahaM te saadhu kaameshvarii ..7.. yad bhaktaakhila kaama pUraNacaNa svaatma prabhaavaM mahaa jaaDya-dhvaanta nivaaraNaika taraNi jyotiH prabodha pradam . yad vedeShu ca giiyate shrutimukhaM maatraa traye Nomiti shriividye tava sarvaraaja vashakR^ittat kaamaraajaM bhaje .. 8 .. yatte devi tR^itiiya biija-manala jvaalaavalo saMnibhaM sarvaadhaara puriiya biijamaparaM brahmaabhidhaa shabditam . mUrdhanyaanta visarga bhUShita mahaukaaraatmakaM tatparaM saMvid rUpa-mananya tulya mahima svaante mama dyotataam ..9.. sarvaH sarvata eva sarga samaye kaaryendriyaaNyantaraa tattaddivya hraShiika karma-bhiriyaM saMvyashnuvaanaa-paraa. vaagartha vyavahaara kaaraNa tanuH shakti-rjagad vyaapinii yad biijaatmakataaM gataa tava shive tannaumi biijaM param ..10.. agniindu dyumaNi prabha~njana dharaa niiraambara sthaayinii shakti- brahma hariisha vaasava mukhaa martyaa-suraatma sthitaa . sR^iShTa sthaavara ja~Ngama sthita mahaa caitanya rUpaa ca yaa yad biija smaraNena saiva bhavatii praadurbhavatyambike ..11.. svaatma shrii vijitaaja viShNu maghava shrii pUraNaika vrtaM yad vidyaa kavitaa vitaana laharii kallolinii diipakam . biijaM yat triguNa pravR^itti janakaM brahmeti yadyoginaH shaantaaH satyamupaasate tadiha te citte dadhe shriipare ..12.. ekaikaM tava maatR^ike parataraM saMyogi vaayogi vaa vidyaadi prakaTa prabhaava janakaM jaaDyaandhakaaraapahaam . yanniShThaashca mahotpalaamana mahaaviShNu prahartraadayo devaaH sveShu vidhiShvananya mahima sphUrttiM dadhatyeva tat ..13.. itthaM triiNyapi mUla vaagbhava mahaa shrii kaamaraaja sphurat shaktyaakhyaani catuH shruti prakaTitaa-nyutkR^iShTa kUTaani te . bhUtarttu shruti saMkhya varNa viditaanyaarakta kaante shive yo jaanaati sa eva sarva jagataaM sR^iShTi sthiti dhvaMsakR^it ..14.. nityaM yastava maatR^ikaakShara sakhiiM saubhaagya vidyaaM japet sampUjyaakhila cakraraaja nilayaaM saayaM tanaagniM prabhaam . kaamaakhyaM shiva naama tattva-mubhayaM vyaapyaatmanaa sarvato diivyantii- miha tasya siddhi-racaraat syaat tvat svarUpaikataa ..15.. kaavyoH paapaThitaiH kimalpa viduShaaM joghuShyamaaNaiH punaH kiM tairvyaakaraNai-rvibodhita-tayaa kiM vaabhidhaana shriyaa . etairamba na bobhaviiti sukavi- staavat tava shriimataa ryaavan naanusarii sariiti saraNiM paadaabjayoH paavaniim ..16.. gehaM naakati garvita praNavati strii sa~Ngamo mokShati dveShii mitrati paatakaM sukR^itati kShmaavallabho daasati . mR^ityurvaidyati dUShaNaM suguNati tvatpaada saMsevanaat tvaaM vande bhavabhiiti bha~njana kariiM gauriiM giriisha prayaam ..17.. aadyairagni raviindu bimba nilayairamba trili~NgaatmabhiH mishraarakta sita prabhairanupamairyuShmat padaistai stribhiH . svaatmotpaadita kaala loka nigamaa-vasthaa-maraadi trayai- rudbhUtaM tripureti naama kalayedyaste sa dhanyo budhaH ..18.. aadyo jaapyatamaartha vaacaka tayaa rUDhaH svaraH pa~ncamaH sarvotkR^iShTa tamaartha vaacakatayaa varNaH pa-vargaantakaH . vaktR^itvena mahaa vibhUti saraNistvaadhaaragoo hR^idgato bhrUmadhya sthita ityataH praNavataa te giiyate caagamaiH ..19.. gaayatrii sashiraa turiiyaa sahitaa sandhyaa-mayii-tyaagamai- raakhyaataa tripure tbameva mahataaM sharmapradaa karmaNaam . tattaddarshana mukhya shaktirapi ca tvaM brahma sarveshvarii karttaa-rhan-puruSho harishca savitaa buddhaH shivastvaM guruH ..20.. anna praaNa manaH prabodha paramaanandaiH shiraH pakSha yuk pucChaatma prakaTai-rmahopaniShadaa vaagbhiH prasiddhii kR^itaiH . koshaiH pa~ncabhi-rebhiramba bhavatii-metat pralonaamiti jyotiH prajvala-dujjvalaatma capalaaM yo deva sa brahmavit ..21.. saccit tattvamasiiti vaakya viditai-radhyaatma vidyaa shiva brahmaakhyai-ratula prabhaava sahitai-stattvai- stribhiH sadguroH . tadrUpasya mukhaaravinda vivaraat saMpraapya diikShaa mato yastvaaM vindati tattvata-stadahami-tyaarye sa mukto bhavet ..22.. siddhaantai-rbahubhiH pramaaNa gaNitai-ranyai-ravidyaa tamo nakShatrairiva sarvamandha tamasaM taavanna nirbhidyate . yaavatte saviteva saMmatamidaM nodeti vishvaantare jantorjanma nivaaraNaika bhiduraM shriishaambhavi shrii shive ..23.. aatmaasai sakalendriyaashraya mano buddhyaadibhiH shocitaH karmaabaddha tanurjaniM ca maraNaM prapnoti yatkaaraNam . tatte devi mahaavilaasa laharii divyaayudhaanaaM jaya- stasmaat tvaaM guru-mabhyupetya kalaye tvaameva cenmucyate ..24.. naanaa yoni mahasra sambhava vashaajjaataa jananyaH kati prakhyaataa janakaaH kiyanta iti me setsyanti caagro kati . eteShaaM gaNanaiva naasti mahataH saMsaara sindhorvidhe- rbhiitaM maaM nitaraamananya sharaNaM rakShaanukampaa nidhe ..25.. deha kShobha karai rvratai-rbahuvidhai-rdaanaishaca homai-rjapaiH santaanai-rhayamedha mukhya sumukhai-rnaanaa vidhaiH karmabiH . yatsa~Nkalpa vikalpa malinaM khyaataM padaM tasya te dUraadeva vivartate parataraM maataH padaM nirmalam ..26.. pa~ncaashannija dehajaakSara bhavairnaanaa vidhai-rdhaatubhiH bahvarthaiH pada-vaakya maana-janakai-rarthaa vinaa bhaavitaiH . saabhipraaya vadartha karma phaladaiH khyaatai-ranantai-ridaM vishvaM vyaapya cidaatmanaaha-maha-mityujjR^imbhase maatR^ike ..27.. shriicakraM shruti mUlakoSha iti te saMsaara cakraatmakaM vikhyaataM tadadhiShThitaakShara shiva jyotirmayaM sarvataH . etanmantra mayaatmikaa-bhiraruNaM shriisundariibhi-rvR^itaM madhye vaindava saMha piiTha lalite tvaM brahmavidyaa shive ..28.. vindu praaNa visarga jiiva sahitaM bindu tribiijaatmakam ShaT kUTaanii viparyayeNa nigadettaara tribaalaavalaiH. ebhiH sampuTitaM prajapya virahet praasaada mantraM paraM guhyaad guhyatamaM sayoga janitaM sadbhoga mokSa pradam ..29.. aataamraarka sahasra diipti paramaa saundarya saarairalaM lokaatiita mahodayai-rupayutaa sarvopamaa gocaraiH . naanaanarghya vibhUShaNai-ragaNitai-rjaajvalya-maanaabhitaH shriimaata-stripuraari sundari kuru svaante nivaasaM mama ..30.. shi~njannUpura paada ka~NkaNa mahaamudraa sulaakShaa rasaa- la~Nkaaraa~Nkita-ma~Nighra pa~Nkaja yugaM shrii paadukaa-la~NkR^itam . ud bhaasvannakha candra-khaNDa ruciraM raajajjapaa sannibhaM brahmaadi tridashaa suraarcita-mahaM mUrdhni smaraamyambike ..31.. aaraktacChavi naati maardavayujaa nishvaasa haaryeNa sat- kausheyena vicitra ratna khacitai-rmuktaaphalai-rujjvalaiH . kUjatkaa~ncana ki~NkiNiibhiramitaH sannaddha kaa~ncii guNai- raadiiptaM sunitamba bimba-maruNaM te pUjayaamyambike ..32.. kastUrii ghnasaara ku~Nkuma rajo gandhotkaTai-shcandanai- raaliptaM maNi maalayaati ruciraM graiveya haaraadibhiH . diiptaM divya vibhUShaNai-ragaNitai-rjyoti-rvibhaasvat kuca- vyaaja svarNa ghaTa-dvayaM harihara brahmadi piitaM bhaje ..33.. muktaa ratna vicitra kaanti lalitaiste baahu valliirahaM keyUraa~Ngada bahu daNDa valayai-rhastaa~Ngulii bhUShaNaiH . sampR^iktaaH kalayaami hiira maNiman muktaavalii kiilita griivaa paTTa vibhUShaNena subhagaM kaNThaM ca kambushriyam ..34.. udyatpUrNa kalaanidhi shrivadanaM bhakta prasannaM sadaa samphullaambuja patra kaanti suShamaa dhikkaara dakShekShaNam . sanandaM kR^ita manda haasamasakR^it praadurbhavat kautukaM kundaakaara sudanta paMkti shashibhaa pUrNa smaraamyambike ..35.. tapta svarNa kR^itoru kuNDala yugaM maaNikya muktollasad dhoraabaddha-mananya tulyamaparaM haima~nca cakra-dvayam . shukraakaara nikaara dakShamamalaM muktaaphalaM sundaram bibhrat karNayugaM bhajaami lalitaM naasaagra bhaagaM shive ..36.. jaatii campaka kunda kesara rajo kesara rajo gandhotkirat ketakii niipaashoka shiriiSha mukhya kusumaiH prottaMsitaa dhUpitaa . aaniilaa~njana tulya matta madhupa shreNiiva veNii tava shrii maataH shrayataaM madiiya hR^idayaambhojaM sarojaalaye ..37.. lekhaalabhya vicitra ratna khacitaM haimaM kiriiTottamam muktaa kaa~ncana ki~NkiNii gaNa mahaa hiira prabodhojjlam . ca~ncaccandra kalaa kalaapa lalitaM devadru puShpaarcitam maalyairamba vilambitaM sushikharaM vibhracChiraste bhaje ..38.. shR^i~Ngaaraadi rasaalayaM tribhuvanai-rmaalyairatulyai-ryutaM sarvaa~NgiiNa sada~Nga raaga surabhi shriimadvapu-rdhUpitam . taambUlaaruNa pallavaadhara yutaM ramyaM tripuNDraM dadhad bhaalaM nandana candanena janani dhyaayaami te ma~Ngalam ..39.. evaM yaH smarati prabuddha sumatiH shriimat svarUpaM paraM vR^iddho .apyaashu yuvaa bhavatyanupamaH striiNaa-mana~Ngaayate . se .aShTaishvarya tiraskR^itaakhila suraH shrii jR^imbhitaatmaalayaH pR^ithviipaala kiriiTa koTi valabhiH puShpaarcitaa~Nghra-rbhavet ..40.. atha tava dhanuH puNDrekShu kR^it pramiddhamati dyuti tribhuvana vadhU-mudyajjyotsnaa kalaanidhi maNDalam . sakala janani smaaraM smaaraM gataH smarataaM nara- stribhuvana vadhU mohaambhodheH prapUrNa vidhurbhavet ..41.. prasUna shara pa~ncaka prakaTa jR^imbhaNaa gumphitaM triloka-mavalokaya-tyamala cetasaa cintayan . asheSha ramaNii jana smara vijR^imbhaNe yaH sadaa paTurbhavati te shive trijagada~Ngaa kShobhaNe ..42.. paashaM prapUrita mahaa sumati prakaasho yo vaa tava tripura sundari sundariiNaam . aakarShaNe.akhila vashiikaraNe praviiNaM citte dadhaati sa jagattraya vashyakR^it syaat ..43.. yaH svaante kalayati kovida triloka stambha rambhaNa caNamatyudaara viiryam . maataste vijaya mahaa~NkushaM sayodhaan devaan stambhayati ca bhUbhujo.anya sainyam ..44.. caapa dhyaana vashad bhavodbhava mahaamohasya vyujjR^imbhaNam prakhyaataM prasaveShu cintana vashaattattacca shakyaM sudhiiH . paasha dhyaana vashaatsamasta jagataaM mR^ityorvashatvaM mahaa durga-stambha mahaa~Nkushasya mananaanmaayaa mameyaaM taret ..45.. nyaasaM kR^itvaa gaNesha graha bhagaNa mahaa yoginii raashi piiThaiH pa~ncaashan maatR^ikaarNaiH sahita bahulalai-raShTa vaag devataabhiH . sa shriikaNThaadi yugmai-rnija vimala tanau keshavaadyaishca tattvaiH ShaT triMshadibha-rdharaadyai-rbhagavati bhavatii yaH smaretsa tvameva ..46.. surapati pura-lakShmii jR^imbhaNaatiita lakShmiiH prasarati nija geshe yasya daivaM tvamaarye . vividha bahu kalaanaaM paatrabhUtasya tasya tribhuvana viditaa saa jR^imbhate sphUrttiracChaa ..47.. maatastvaM bhUrbhuvaH svarmaharasi sutanu stvantarikShendu sUryai- raatmaa shukraamarendrairapi nigama mahaa brahmabhiH prota shaktiH . praNaapaanaadi yuktaiH kalayati sakalaM maanasaM dhyaana yogaM yeShaaM teShaaM saparyaa bhavati surakR^itaa brahmataa yoginaaM ca ..48.. kva me buddhi-rvaacaa parama viduSho manda saraNiH kva me maatarbrahma pramukha bibudhasyaapta vacasaam . abhUnme visphUrttiH paratara mahimnastava nutiH prasiddhaM kShantavyaM bahulatara caapalyamiti me ..49.. prasiida paradevate mama hR^idi prabhUtaM bhayaM vidaaraya daaridrataM dalaya dehi sarvaGYataam . vidhehi karuNaanidhe caraNa padmayugmaM svayaM vidaarita jaraamR^iti tripura sundarii shrii shive ..50.. iti tripura sundarii stutimimaaH paThedyaH sudhiiH sa sarva duritaaTavii paTala caNDa daavaanalaH . bhavenmanasi vaa~nChitaM pracura siddhi R^iddhirbhave- daneka vidha sampadaaM padamananya tulyo bhavet ..51.. saMgiitaM sarasaM vicitra kavitaa-maamnaaya vaakya smR^itiM vyaakhyaanaM hR^idi taavakiina caraNa dvandvaM ca sarvaGYataam . shraddhaaM karmaNi shaambhaveti vipulaM shrii jR^imbhaNaM mandire saundaryaM vapuShi pradehi jagataa-mambeshvari shrii shive ..52.. pR^Ithviipaala prakaTa mukuTa sragrajo ra~njitaa~Nighra vidvat pUjaa stuti shata samaaraadhito baadhitaariH . vidyaaH sarvaaH kalayati hR^idaa vyaakaroti pravaacaa lokaashcaryai-rnava nava padai-rindu bimba prakaashaiH ..53.. bhUShyaM vaiduShya-mudya-ddinakara kiraNaakaara-maakaara tejaH suGYaanaM bhUrimaargaM nigama nigamanaM durgamaM yoga-maargam . aayuShyaM brahma-poShyaM hara giri vishadaaM kirtti-mabhyetya bhUmau dehaante brahmapaaraM paratara caraNaakaara-mabhyeti vidvaan ..54.. durvasasaa vidita tattva muniishvareNa vidyaa kalaaM yuvati manmatha mUrtti naitat . stotraM vyadhaayi ruciraM tripuraambikaayaa vedaagamokta paTalai-rviditaika mUrttiH ..55.. sadasadanugraha nigraha gR^ihiita muni vigraho bhagavaan . sarvasaamupaniShadaaM durvaasaa jayati deshikaH prathamaH ..56.. |